Φραντς Κάφκα, Η απόρριψη

Φραντς Κάφκα, Η απόρριψη (μετ. Γιώργου Βαμβαλή), Επίκουρος 1971, σελ. 63

  Μικρά διηγήματα, μικρή η συλλογή, τα διάβασα πριν κατέβω στην Κρήτη και δεν πρόλαβα να γράψω γι’ αυτά καθώς με πίεζαν οι εκκρεμότητες πριν κατέβω. Τώρα καταλαβαίνω ότι ήταν λάθος μου, γιατί δεν τα θυμάμαι πια τα διηγήματα. Ευτυχώς υπάρχουν οι υπογραμμίσεις μου, και διαβάζοντάς τις θα τα θυμηθώ σιγά σιγά.

  Και αυτά τα διηγήματα κινούνται στο γνωστό κλίμα του Κάφκα, στο γκροτέσκο και το παράλογο. Και βέβαια το κύριο θέμα είναι ο άνθρωπος ως θύμα μιας αδυσώπητης εξουσίας ή στο έλεος δυνάμεων που τον ξεπερνούν.

  Σε κάποια η πλοκή τοποθετείται στην Κίνα, μια χώρα που έχει εμπνεύσει και άλλα διηγήματα στον Κάφκα, τα οποία διαβάσαμε στη συλλογή «Το σινικό τοίχος». Ξαναδιαβάζοντας αυτή την ανάρτηση βλέπω ότι κυρίως παραθέτω αποσπάσματα. Μάλλον το ίδιο θα κάνω κι εδώ, κοιτάζοντας τις υπογραμμίσεις μου.

  Από την «Απόρριψη», το πρώτο διήγημα που δίνει και τον τίτλο στη συλλογή.

  «Οι υπάλληλοι ήταν διαρκώς στις θέσεις του, οι ανώτεροι υπάλληλοι έρχονταν από την πρωτεύουσα, οι μεσαίοι τουλάχιστον από έξω, οι κατώτεροι έβγαιναν από μας, και έτσι έμενε η κατάσταση κι αυτό μας αρκούσε» (σελ. 10).

  «Σε σπουδαίες υποθέσεις όμως οι δημότες μπορούν να είναι πάντα σίγουροι για την απόρριψη. Και γι’ αυτό ακριβώς είναι τόσο παράδοξο ότι κατά κάποιον τρόπο δεν μπορεί να κάνει χωρίς αυτή την απόρριψη….» (σελ. 15).

  Εγώ δεν ήμουν σίγουρος για την απόρριψη, σε μια προσωπική ιστορία που έχω αφηγηθεί αλλού, αλλά μετά έμαθα για τις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις και το γιατί ήταν αναπόφευκτο να απορριφθεί η προσφυγή μου.

  Από το «Ένα παλιό φύλλο».

  «Επίσης και από τα δικά μου αποθέματα έχουν πάρει μερικά καλά κομμάτια. Αλλά γι’ αυτό δεν μπορώ να παραπονεθώ, όταν παραδείγματος χάρη βλέπω τι συμβαίνει απέναντι στο χασάπη. Δεν προλαβαίνει να βάλλει τα είδη του μέσα, οι νομάδες του τα αρπάζουν και τα καταβροχθίζουν όλα. Και τα άλογά τους τρώνε κρέας· συχνά κάθεται ένας καβαλάρης δίπλα στο άλογό του και οι δυο τρώνε από το ίδιο κομμάτι κρέας, ο καθένας από μια άκρη» (σελ. 18).

  Από το «Για το ζήτημα των νόμων».

  «Εκτός απ’ αυτό, οι ευγενείς δεν έχουν προφανώς κανένα λόγο να επηρεάζονται κατά την ερμηνεία εις βάρος μας, γιατί οι νόμοι είναι από την αρχή τους ορισμένοι για τους ευγενείς, οι ευγενείς στέκουν έξω από το νόμο, και ακριβώς γι’ αυτό το λόγο φαίνεται ότι ο νόμος δόθηκε αποκλειστικά στα χέρια των ευγενών» (σελ. 20).

  «…είναι κάτι το πολύ βασανιστικό να εξουσιάζεται κανείς από νόμους που δεν τους γνωρίζει» (σελ. 20).

  «Υπάρχει μια μικρή ομάδα που είναι αυτής της γνώμης και προσπαθεί να αποδείξει πως όταν υπάρχει ένας νόμος, μπορεί να λέει μόνο: Ό,τι κάνουν οι ευγενείς είναι νόμος» (σελ. 21).

  Από το «Μια διασταύρωση». Ξεκινάει ως εξής:

  «Έχω ένα παράξενο ζώο, μισό γατάκι, μισό αρνί. Είναι μια κληρονομιά από την περιουσία του πατέρα μου. Αναπτύχθηκε όμως στον καιρό μου, πρώτα ήταν πιο πολύ αρνί παρά γατάκι. Τώρα όμως έχει πάρει κι από τα δυο το ίδιο. Από τη γάτα κεφάλι και νύχια, από το αρνί μέγεθος και μορφή» (σελ. 25).

  «Μέσα του έχει δυο ειδών ανησυχίες, αυτές της γάτας και αυτές του αρνιού, όσο διαφορετικές κι αν είναι» (σελ. 27).

  Από το μακροσκελές «Γιοζεφίνα η τραγουδίστρια, ή ο λαός των ποντικών».

  «Αλλά κι αυτό το γνωρίζουν κατά βάθος όλοι, και όμως τρέχουν πάλι μόλις η Γιοζεφίνα γουστάρει κάπου και κάποτε να τραγουδήσει. Απ’ αυτό θα μπορούσε να συμπεράνει κανείς πως η Γιοζεφίνα βρίσκεται σχεδόν έξω από το νόμο, πως αυτή μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, ακόμη κι αν βάζει σε κίνδυνο το σύνολο, και πώς σ’ αυτή συγχωρούνται όλα» (σελ. 43).

  Από την «Επιστροφή στο σπίτι» έχω υπογραμμίσει μόνο τον δεύτερο ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο που παραθέτω στο τέλος. Ο ήρωας όταν επιστρέφει σπίτι του νοιώθει εντελώς αποξενωμένος. Όχι, δεν νομίζω να την είχε υπόψη του ο Σεφέρης όταν έγραφε το «Ο γυρισμός του ξενιτεμένου».

  Και δυο ιαμβικοί δεκαπεντασύλλαβοι:

Αξίζει να τον δει κανείς σε τέτοιες δεξιώσεις (σελ. 11)

Σου φαίνεται παράξενο, αισθάνεσαι στο σπίτι; (σελ. 53)