Frank Capra, Mr. Smith goes to Washington και State of the union

Frank Capra, Mr. Smith goes to Washington και State of the union

  Σ’ αυτές τις δυο ταινίες ο Κάπρα (έχουμε ξαναγράψει γι’ αυτόν) σατιρίζει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη τους διεφθαρμένους πολιτικούς.

Mr Smith goes to Washington (1939).

  Στην ταινία αυτή βλέπουμε ένα νεαρό, τον Τζέημς Στιούαρτ, να καλείται να συμπληρώσει μια κενή θέση στη γερουσία στην Ουάσιγκτον. Είναι αρχηγός προσκόπων και έχει όραμα να κτίσει μια κατασκήνωση στην οποία θα μαζεύονται όλα τα παιδιά της χώρας, πλούσια και φτωχά. Θα μπορούσε να περάσει το σχετικό νομοσχέδιο σαν γερουσιαστής. Όμως τη θέση αυτή του την έδωσαν για να ψηφίσει ένα άλλο νομοσχέδιο, για την κατασκευή ενός φράγματος, από το οποίο θα επωφελείτο ο μεγιστάνας της περιοχής, στην υπηρεσία του οποίου είναι διάφοροι πολιτικοί. Όμως λογάριασαν χωρίς τον ξενοδόχο. Όταν ο νεαρός αυτός μαθαίνει για αυτή τη συναλλαγή από την γραμματέα του, και επίσης όταν μαθαίνει ότι το φράγμα αυτό σχεδιάζεται να γίνει στην περιοχή όπου ονειρεύεται να φτιαχτεί η κατασκήνωση, θα εξεγερθεί. Αυτοί που του έδωσαν τη θέση θα κάνουν τα πάντα για να του αφαιρεθεί η έδρα. Και θα τα κατάφερναν αν δεν λύγιζε ένας από αυτούς συνειδησιακά, στενός φίλος του μακαρίτη του πατέρα του, που σηκώθηκε και δήλωσε στη γερουσία όλη αυτή τη συνομωσία.

  Πάλι έχουμε το μοτίβο, που είδαμε και σε άλλες ταινίες του Κάπρα, ο αντιήρωας να γίνεται ήρωας, και η κοπέλα που αρχικά τον περιφρονεί στο τέλος να τον ερωτεύεται (εδώ η γραμματέας του).

  Πολύ μου άρεσε ο πρόεδρος της γερουσίας, που συμπαθώντας τον νεαρό τον προστάτευε όσο μπορούσε, ενώ συχνά χαμογελούσε ολύμπια πάνω στην έδρα του.

  Βλέποντας την ταινία θυμήθηκα ένα απόσπασμα από μια βιβλιοκριτική που παράθεσα στη βιβλιοκριτική μου για το βιβλίο της Τζένης Χειλουδάκη «Η μαύρη βίβλος».

  «Το παρακάτω το κάνω copy and paste από τη βιβλιοκριτική της Αλεξάνδρας Τσόλκα που βρήκα στο διαδίκτυο:

«Ο γέρος ήταν ζάπλουτος, πάτησε επί πτωμάτων και έκοψε το λουφέ σε ανταγωνιστές. Μέχρι και υπουργούς ανεβοκατέβαζε κατά το κέφι του. Ήξερε να κρατάει τις κυβερνήσεις απ’ τα αρ@@δια (φανταστείτε τώρα τι γινόταν με κυβερνήσεις που δεν είχαν αρ@@δια!)».

  Οι πολιτικοί μαριονέτες της πλουτοκρατίας; Εν τάξει, ας μη γενικεύουμε, υπάρχουν και οι εξαιρέσεις. Μακάρι δηλαδή να μην είναι ο κανόνας.

   

State of the union (1948)

  Στο «Μετανοώ» (μ’ αυτό τον τίτλο προβλήθηκε στην Ελλάδα) βλέπουμε πάλι μια παρόμοια κατάσταση με αυτή της προηγούμενης ταινίας. Μόνο που εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με νεαρό αλλά με έναν πάμπλουτο επιχειρηματία (Σπένσερ Τρέισι), πιλότο (τον βλέπουμε σε σκηνές που θυμίζουν αερομαχία να πιλοτάρει και να πέφτει με αλεξίπτωτο). Ιδεαλιστής ιδεαλιστής αλλά η γκόμενα γκόμενα, ισχυρή παράγοντας του τύπου. Τον δελεάζουν και αυτόν να υποβάλει υποψηφιότητα σαν πρόεδρος των ΗΠΑ, πιστεύοντας ότι θα μπορούν να τον χειριστούν. Και πράγματι φαίνεται να τα καταφέρνουν. Οι ομιλίες οι γεμάτες ιδεαλισμό αντικαθίστανται από ομιλίες συμβιβασμού, κάτι που δεν περνάει απαρατήρητο από πολλούς, όπως και από τη γυναίκα του (Κάθριν Χέπμπορν) που παρόλα αυτά εξακολουθεί να τον αγαπά. Θα λυγίσει όμως μπροστά στο μικρόφωνο, σε μια ομιλία που μεταδιδόταν μέσω ραδιοφώνου σε όλη τη χώρα, θα μιλήσει για τις διαπλοκές και την πολιτική διαφθορά και θα παραιτηθεί από υποψήφιος.

  Με έφερε σε αμηχανία αυτή η ταινία. Είναι δυνατόν να βλέπουμε στην ίδια σκηνή τον Μπιλ, την Χίλαρι και τη Μόνικα; Αν ο Μπιλ αναγκάστηκε να παραιτηθεί για ένα τσιμπούκι (έτσι ισχυρίστηκε τουλάχιστον), είναι δυνατόν στην πουριτανική Αμερική του 1948 να έχει ελπίδες για την προεδρία κάποιος που κυκλοφορεί η φήμη ότι έχει γκόμενα; Παρά το θερμό κατηγορώ του Κάπρα για την πολιτική διαφθορά, η ταινία αυτή δεν μου άρεσε ιδιαίτερα. Δεν συμφωνώ ότι το «μέσο είναι το μήνυμα», αλλά το μήνυμα ισχυροποιείται ή αδυνατίζει ανάλογα με το μέσο.

  Θα παραθέσω μια ατάκα από την ταινία.

  «Ο κόσμος χρειάζεται τίμιους άνδρες σήμερα περισσότερο από προέδρους». Να επαναδιατυπώσω, «Χρειάζεται τίμιους πολιτικούς», που μπροστά στη λεκάνη με το μέλι θα βάζουν απλά το δάχτυλό τους και θα το γλύφουν, δεν θα αρπάζουν την κουτάλα, όπως διάβασα ότι συνέστησε ένας αλγερινός πρόεδρος στους υπουργούς του.

  Ενδιαφέρον είχαν τα λόγια ενός κουρέα όταν ξύριζε τον υποψήφιο αυτό, λέγοντας ότι, κατά τα λεγόμενα της γυναίκας του, το πρόβλημά τους είναι πως δεν υπάρχει καμιά γυναίκα στην κυβέρνηση (να κάτι που δεν ξέραμε). Το να γίνεις εσύ πρόεδρος, του λέει, δεν είναι λύση. Το να γίνει η γυναίκα σου πρόεδρος, αυτό θα ήταν λύση.

  Λες να ήταν για μας λύση αν πρωθυπουργός γινόταν η Ντόρα;

  Τώρα που το σκέφτομαι, οι δυο πιο ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες είχαν γυναίκες πρωθυπουργούς: Η Αγγλία την Μάργκαρετ και η Γερμανία την Άντζελα. Ακόμη και η Τουρκία είχε κάποτε μια Τανσού, και το Ισραήλ μια Γκόλντα. Όμως, να το πούμε και αυτό, είναι δυνατόν μια γυναίκα να είναι πρόεδρος σε μουσουλμανική χώρα; Αδιανόητο. Στο Πακιστάν τη Μπεναζίρ την δολοφόνησαν, όπως και τη διπλανή της, την Ιντίρα. Να δω μια γυναίκα πρωθυπουργό σε μουσουλμανική χώρα και ας πεθάνω (α, όχι, το παίρνω πίσω, μόλις πεθάνω θα τη δολοφονήσουν).

  Πάντως να πούμε ότι η Αμερική έχει κάνει προόδους. Έχουμε δει κάμποσες γυναίκες υπουργούς, ένα μαύρο πρόεδρο και μια παρ’ ολίγον γυναίκα πρόεδρο, τη Χίλαρι.

  Βρε, μπας και αυτό που χρειάζεται σήμερα ο κόσμος είναι μια Λυσιστράτη;