Book review, movie criticism

Monday, January 13, 2014

Walter Salles, Most of his films



Walter Salles, Most of his films

Socorro Nombre (Life somewhere else, 1995)

  Η δεύτερη, μικρού μήκους ταινία, ντοκιμαντέρ, του Σάλες, που αναφέρεται στην πραγματική ιστορία ενός πολωνού γλύπτη που κατέφυγε στην Βραζιλία μετά την εισβολή των γερμανών στην πατρίδα του, κατά την οποία έχασε όλη την οικογένειά του. Μια καταδικασμένη σε είκοσι χρόνια φυλακή, διαβάζοντας σε ένα περιοδικό ένα άρθρο για τη ζωή του, του γράφει, και από τότε αρχίζει μια αλληλογραφία ανάμεσά τους.

Terra Estrangeira (Ξένη γη, 1995)
Για την ταινία έχουμε ήδη γράψει εδώ

Central do Brasil (Κεντρικός σταθός, 1998)
Και γι’ αυτή την ταινία έχουμε γράψει εδώ

O primeiro dia (Η πρώτη μέρα, 1999)
Και γι’ αυτή την ταινία έχουμε γράψει εδώ, γι’ αυτό άλλωστε αποφασίσαμε να γράψουμε και για τα υπόλοιπα τέσσερα έργα του Σάλες που μας έμειναν και που δεν έχουμε δει.

Abril Despedaçado (Ξεσκισμένος Απρίλης, Πίσω από τον ήλιο ο αγγλικός τίτλος, 2001)
  Πρόκειται για ένα έργο με θέμα τη βεντέτα. Το μόνο αντίστοιχο έργο που έχουμε υπόψη μας δεν είναι κινηματογραφικό αλλά μυθιστόρημα, το «Κουστούμι από χώμα» της Ιωάννας Καρυστιάννη, που η κινηματογραφική μεταφορά της «Μικράς Αγγλίας» έχει κατακτήσει το κινηματογραφόφιλο κοινό. Είναι εμπνευσμένο από το ομότιτλο έργο του Ισμαήλ Κανταρέ. Η υπόθεση βέβαια τοποθετείται στη Βραζιλία.
  Δεν ξέρω αν συμβαίνει στην πραγματικότητα ή είναι απλά επινόηση μαγικού ρεαλισμού: Ο δολοφόνος παρίσταται στο πένθος της οικογένειας, με την οποία συνήθως κηρύσσεται ανακωχή μέχρι να κιτρινίσει το αίμα στο πουκάμισο του νεκρού, που είναι κρεμασμένο σε μια απλώστρα, εκτεθειμένο στον άνεμο και τη βροχή. Υπάρχουν κανόνες στη βεντέτα, ο εκάστοτε στόχος είναι ο τελευταίος δολοφόνος και όχι οποιοδήποτε μέλος της άλλης οικογένειας. Ο γέρο πατριάρχης αρνείται την υπόδειξη του γιου του να μαζέψουν τους δικούς τους και πάνε να ξεπαστρέψουν όλα τα μέλη της άλλης οικογένειας. Το αίμα έχει την ίδια αξία για καθένα. Δεν έχεις το δικαίωμα να πάρεις περισσότερο αίμα από ό, τι πήραν από σένα. Γιατί αλλιώς θα το πληρώσεις διπλό, είτε εδώ είτε στην άλλη ζωή, του λέει.
  Όπως και στο έργο της Καρυστιάννη, η βεντέτα παίρνει τέλος, αλλά με διαφορετικό τρόπο. Αυτός που σκοτώνεται είναι ο μικρός αδελφός, κατά λάθος, ενώ ο μεγάλος, το επόμενο θύμα, είναι έτοιμος να το σκάσει, γεμίζοντας ντροπή την οικογένεια, υπακούοντας στην προσταγή του έρωτα. Αρνείται να πάρει το όπλο του πατέρα του για να εκδικηθεί. Η βεντέτα, όπως λέει η μητέρα του, έχει πάρει πια τέλος. Και συναινεί σ’ αυτό.
  Ο μεγάλος κινηματογράφος είναι σχεδόν πάντα ποιητικός. Η σκηνή με την κοπέλα να γυρνάει σαν προπέλα σκαρφαλωμένη πάνω σε ένα σκοινί, ιδωμένη από διάφορες γωνίες της κάμερας, είναι ολότελα ποιητική, όπως και η τελευταία, με τον νεαρό Τόνιο να ατενίζει τη θάλασσα, με τεράστια κύματα να ξεσπάνε στην ακτή.

Τα ημερολόγια μοτοσικλέτας (2004)
Το έργο το έχω ξαναδεί, όπως και ένα ντοκιμαντέρ πάνω στα ημερολόγια στο οποίο μιλάει ο σύντροφός του. Ο παραπάνω σύνδεσμος γράφει τα πάντα για το έργο. Εγώ να πω μόνο ότι θαύμασα το ήθος και την προσωπικότητα του Τσε από αυτή την ταινία. Δεν είναι να απορεί κανείς που έγινε το σύμβολο του αγνού επαναστάτη.  

Σκοτεινά νερά (2005)

Τα θρίλερ δεν μου αρέσουν καθόλου, αλλά όταν πρόκειται για τον Σάλες είπα να κάνω μια εξαίρεση. Και καθώς είμαι ιδιοσυγκρασιακά συγκριτολόγος, είπα να δω πρώτα την ομώνυμη ταινία του Hideo Nakata, που αν δεν ήταν κι αυτή βασισμένη στο μυθιστόρημα Honogurai Mizuno Soko Kara του Koji Suzuki θα λέγαμε ότι η ταινία του Salles ήταν απλά ένα remake. Βέβαια, όπως διαβάζουμε στα γράμματα τέλους, ο Σάλες βασίστηκε και στην ταινία του Hideo Nakata.
Φυσικά δεν ξέρω το μυθιστόρημα, όμως καθώς αρχικά ο Σάλες ακολουθούσε ακριβώς τα βήματα του Nakata ένοιωθα να βαριέμαι. Γρήγορα όμως άρχισε να δίνει τη δική του παραλλαγή πάνω στην κύρια αφηγηματική γραμμή. Και το τέλος ήταν θα έλεγα αισιόδοξο, και όχι απαισιόδοξα σκοτεινό όπως του Νακάτα. Του οποίου η ταινία είναι επίσης εξαιρετική, και προφανώς αυτή ενέπνευσε τον Σάλες να γυρίσει τη δική του ταινία και όχι το μυθιστόρημα. 6,7 ο Νακάτα, 5,5 ο Σάλες στο IMDb, το βρίσκω φυσικό αφού προηγήθηκε ο Νακάτα. Εγώ πάντως δεν μπορώ να αποφανθώ ποια μου άρεσε περισσότερο.

Παρίσι, σ’ αγαπώ (2006)

Συλλογικό έργο, με ολιγόλεπτα φίλμ. Το πεντάλεπτο φιλμ του Σάλες έχει τίτλο «Μακριά από το 16ο διαμέρισμα». Η μετανάστρια νεαρή μητέρα αφήνει το μωρό της σε ένα βρεφονηπιακό σταθμό, μέσα σε ένα κρεβατάκι. Αυτό αρχίζει να κλαίει. Του τραγουδάει ένα νανούρισμα. Όταν αυτό ηρεμεί παίρνει το μετρό για να πάει στη δουλειά της. Ποια δουλειά; Να φυλάξει το μωρό μιας πλούσιας οικογένειας. Του τραγουδάει το ίδιο νανούρισμα.

Ο καθένας το σινεμά του (2007)
Το τετράλεπτο φιλμάκι είναι περίπου ντοκιμαντέρ. Δυο μουσικοί παίζουν ντέφια και τραγουδάνε μπροστά σε ένα σινεμά. Σινεμά στη Βραζιλία. «8.944 χιλιόμετρα (μακριά) από τις Κάννες».

Linha de passe, Οριακή γραμμή (2008)

«Στην πόλη» θα μπορούσε να είναι ο τίτλος της ταινίας, κατά το «Στο δρόμο», την επόμενη ταινία του. Η πόλη είναι το Σάο Πάολο. Μέσα από την ιστορία μιας οικογένειας, μιας ανύπαντρης μητέρας με τέσσερις γιους, πιθανώς όλοι τους από άλλο πατέρα και οπωσδήποτε ο μικρός μιγάς, βλέπουμε τη ζωή στο Σάο Πάολο. Η θρησκεία και τα ναρκωτικά είναι μια παρηγοριά, ενώ το ποδόσφαιρο είναι μια ελπίδα. Και η εγκληματικότητα πάντα ένα αδιέξοδο. Με εναλλαγή σκηνών πάνω στα ίδια επεισόδια ο Σάλες δίνει μια αίσθηση συγχρονικότητας αυτών που συμβαίνουν στα διάφορα μέλη της οικογένειας, ιδιαίτερα στο τέλος.
  Είναι εκπληκτικό πως ο Σάλες μας αιχμαλωτίζει με τις σκηνές του. Συνειδητοποιώντας την ικανότητά του αυτή τολμά να γυρίσει δυο ταινίες, αυτή και την επόμενη, με σχεδόν ανύπαρκτο σασπένς. Μου θύμισε το Dodeskaden του Κουροσάβα, που κι αυτό είναι μια ταινία με σκηνές ακόμα πιο ταπεινωμένων και καταφρονεμένων. Επίσης με εντυπωσίασε που, όπως και στο θρίλερ, ο Σάλες δίνει μια αίσθηση αισιοδοξίας στο τέλος, παρά τη ζοφερή ατμόσφαιρα όλου του έργου. Ο μεγάλος αδελφός πετυχαίνει το γκολ στο πέναλτι, που δεν φαίνεται αλλά μόλις που υποδηλώνεται με τις φωνές του πλήθους. Ο άλλος αδελφός, ο τσαντάκιας, εγκαταλείπει ενοχικά το αυτοκίνητο. Ο μικρός αδελφός, ο μιγάς, οδηγεί θριαμβευτικά ένα λεωφορείο στους δρόμους το Σάο Πάολο, ενώ ο θρησκευόμενος αδελφός περπατάει με μια έκφραση ικανοποίησης στο πρόσωπο, έχοντας επιτύχει το θαύμα.  
Να μην το ξεχάσουμε, η ταινία βρίσκεται στο youtube, αλλά χωρίς υπότιτλους. Για όσους ξέρουν πορτογαλικά.

On the road (2012)
Και τέλος για την τελευταία του ταινία, «Στο δρόμο», γράψαμε πρόσφατα εδώ.
Σειρά έχει ο Σοκούρωφ.

No comments: