Book review, movie criticism

Thursday, February 4, 2010

Antoine Basbous, Ισλαμισμός, μια αποτυχημένη επανάσταση;

Antoine Basbous, Ισλαμισμός, μια αποτυχημένη επανάσταση; Μετ. Σταύρου Βλοντάκη, Παπαδήμας 2003, σελ. 361

Ας ξεκινήσουμε από τον τίτλο: Το «μια αποτυχημένη επανάσταση;» φαίνεται ρητορική ερώτηση, πράγμα που επιβεβαιώνεται όταν διαβάσει κανείς το βιβλίο. Απλώς δεν ξέρω ποια απάντηση εξυπονοείται στον γαλλικό τίτλο, γιατί στα ελληνικά, αυτό που εξυπονοείται είναι: «κάθε άλλο. Φαίνεται αποτυχημένη αλλά δεν είναι». Στην πραγματικότητα ο συγγραφέας, γαλλολιβανέζος, «άλλοτε στρατευμένος στο πλευρό των πιο αποφασισμένων χριστιανών της χώρας του Κέδρου», όπως διαβάζουμε στον πρόλογο που υπογράφει ο Αντρέ Φονταίν (πρώην διευθυντής της Le monde), δίνει αρνητική απάντηση. Ναι, είναι μια αποτυχημένη επανάσταση.
Ο συγγραφέας αναφέρεται στον ισλαμισμό στις χώρες της εγγύς Ανατολής. Διαβάζω τώρα ένα άλλο βιβλίο, όπου ο συγγραφέας, μουσουλμάνος Πακιστανός, αναφέρεται στις μουσουλμανικές δημοκρατίες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Η «οπτική γωνία» ενός χριστιανού και ενός μουσουλμάνου είναι εμφανής. Αλλά γι' αυτό το βιβλίο θα μιλήσουμε αργότερα.
Αυτό που με εντυπωσίασε στο βιβλίο αυτό είναι η συνεχής επανάληψη της λέξης «διαφθορά». Σε ένα σημείο μάλιστα ο συγγραφέας μιλάει για «πολιτικοοικονομική μαφία» (σελ. 241), αναφερόμενος στην Αλγερία. Και ναι μεν η πολιτική διαφθορά στον τρίτο κόσμο δεν ξενίζει (διάβασα κάπου μια αραβική παροιμία: Θέλεις να κάνεις χρήματα; Ασχολήσου με την πολιτική), με ξένισε όμως στην περίπτωση της Αλγερίας. Αυτοί οι πατριώτες που αγωνίστηκαν να διώξουν τους αποικιοκράτες γάλλους τώρα δρέπουν τους καρπούς των αγώνων τους με το να λυμαίνονται την εξουσία και τους πόρους της χώρας. Αυτό ώθησε στην ανάπτυξη του ισλαμικού κινήματος που προέβη σε φοβερές φρικαλεότητες. Το κοινωνικοοικονομικό αυτό φόντο της Αλγερίας, που απλώς σκιαγραφείται στα πρώτα μυθιστορήματα της Γιασμίνας Χαντρά (τα έχουμε παρουσιάσει σχεδόν όλα), εδώ παρουσιάζεται με όλες του τις λεπτομέρειες.
Νόμιζα ότι οι ισλαμιστές έχουν απλώς στο στόχαστρο τη Δύση, αλλά φαίνεται ότι εξίσου έχουν στο στόχαστρο και τις δικές τους κυβερνήσεις, τις οποίες καταδικάζουν όχι μόνο για συνεργασία μαζί της, αλλά και για διαφθορά. Όμως ο συγγραφέας λέγει γι αυτούς:
«Οι ισλαμιστές αποδίδουν στην ευρωπαϊκή αποικιοκρατία όλες τις συμφορές που χτυπούν τις ισλαμικές χώρες, παρασιωπώντας το μέγεθος της καθυστέρησης που υπήρχε πριν από τον αποικισμό» (σελ. 296).
Διαβάζοντας αυτό το βιβλίο συνειδητοποίησα για άλλη μια φορά τι σημαίνει τρίτος κόσμος: εκτός από τη διαφθορά και την αυταρχική διακυβέρνηση κρατών που μπορεί να φέρουν ενίοτε κομψά ονόματα όπως «Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν», υπάρχουν και οι πολιτικές δολοφονίες, τα βασανιστήρια και οι εκτελέσεις σε φοβερούς αριθμούς. Αυτά για το Ιράν τα ξέρω και από το facebook και από email που μου έρχονται κατά καιρούς (βλέπετε προηγούμενη ανάρτηση).
Στο στόχαστρο των ισλαμιστών είναι και οι διανοούμενοι. Την απόπειρα δολοφονίας του νομπελίστα Αιγύπτιου συγγραφέα Ναγκίμπ Μαχφούζ την ήξερα, δεν ήξερα όμως για τον Αλή Καφί, «που εκδόθηκε στο Αλγέρι το 1999… που εξομοίωνε τους επίλεκτους αλγερινούς διανοουμένους με τον αποικιοκράτη… και είχε δοξασθεί με τη σφαγή 1800 προσώπων, όλων πανεπιστημιακών ή μαθητών λυκείου» (σελ. 208).
Ο συγγραφέας αποδίδει σε σημαντικό βαθμό την καθυστέρηση των χωρών αυτών στη δημογραφική έκρηξη. Θυμάμαι που μαθητής δημοτικού διάβαζα για τους πληθυσμούς διαφόρων χωρών. Η Ελλάδα είχε δέκα εκατομμύρια κατοίκους, ενώ η Αίγυπτος και η Τουρκία τριάντα. Σήμερα η Ελλάδα έχει μείνει στα δέκα, ενώ ο πληθυσμός της Τουρκίας και της Αιγύπτου ξεπερνά τις εβδομήντα χιλιάδες.
Διαβάζω: «Η αντίσταση στον περιορισμό των γεννήσεων είναι πρώτα πρώτα θρησκευτικού χαρακτήρα, και, για τις πιο μακρινές περιοχές της χώρας, οικονομικού. Οι ισλαμιστές απορρίπτουν τον περιορισμό των γεννήσεων και αναφέρονται στο Ισλάμ, που υπόσχεται στους γονείς πως τα παιδιά που θα κάνουν θα είναι προικισμένα από το θεό με τα αγαθά που χρειάζονται» (σελ. 314). Και ο Πάπας τα ίδια λέει, η διαφορά όμως είναι ότι αυτόν ποιος τον ακούει.
Για την καταπίεση της γυναίκας στο Ισλάμ έχω γράψει επανειλημμένα, και δεν θέλω να επανέλθω στο ζήτημα. Μου κάνει όμως εντύπωση ότι δεν τονίζεται όσο πρέπει. Δεν είναι μόνο το ότι «Ισλάμ και ανθρώπινα δικαιώματα» είναι πράγματα ασυμβίβαστα – έχω γράψει για βιβλίο με αυτό τον τίτλο ενός πρώην μουσουλμάνου και νυν χριστιανού – αλλά και το ότι η καταπίεση της γυναίκας καθαγιάζεται από τα ιερά τους κείμενα.
Είπα ότι δεν θέλω να επανέλθω στο θέμα της καταπίεση της γυναίκας, αλλά δεν μπορώ να μη παραθέσω το παρακάτω απόσπασμα: «Ο Σα’ αραβί (αιγύπτιος αυτός) συνηγόρησε δημόσια για την εκτομή (κλειτοριδεκτομή) «Απαραίτητη για τη σωτηρία της τιμής των γυναικών. Χωρίς αυτήν θα κυνηγούσαν τους άντρες, για να ικανοποιούν τα ένστικτά τους». Οι αντίπαλοι του σεΐχη τον κατακρίνουν γιατί δεν καταδίκασε ποτέ τη συμπεριφορά ορισμένων σαουδαράβων στην Αίγυπτο, που εφαρμόζουν συχνά το «γάμο ηδονής», με αιγύπτιες με ρυθμό ενός γάμου για κάθε τόπο διαμονής» (σελ. 273).
Δεν κατάλαβα την κατηγορία. Οι άνδρες αμείβονται με την ηδονή, και μάλιστα στον παράδεισο τους μάρτυρες τους περιμένουν 72 ουρί, παρθένες (αλήθεια, αφού πάψουν να είναι παρθένες μετά τι γίνονται; Τους κάνουν παρθενοραφή για τους επόμενους μάρτυρες ή τις βάζουν με τις συνταξιούχες του παραδείσου; Μπα, τώρα που ξαναδιαβάζω το κείμενο, σκέφτομαι ότι πρέπει να μένουν με τον μάρτυρα, όμως μάλλον λίγες πέφτουν, αν αναλογιστούμε ότι είναι για την αιωνιότητα της μετά θάνατον ζωής).
Το παρακάτω που διάβασα, κυριολεκτικά με καράφλιασε (με άφησε ενεό, διαλέχτε το υφολογικό επίπεδο). Ο Μπιν Μπαζ, ο Πάπας του Ουαχαμπισμού (το επίσημο δόγμα της Σαουδικής Αραβίας ) που πέθανε το 1999, καταδίκασε σε θάνατο «κάθε πρόσωπο που βεβαιώνει πως ο ήλιος είναι ακίνητος και δεν μετανοεί. Γιατί αυτό καταλήγει σε διάψευση των λόγων του Προφήτη. Στο Ισλάμ είναι ομόθυμη η παραδοχή πως, όποιος διαψεύδει τον Θεό, τον Προφήτη του ή το ιερό του Βιβλίο είναι άπιστος. Αξίζει λοιπόν να θανατωθεί και να στερηθεί την περιουσία του, εκτός αν μετανοήσει» (σελ. 89). Το απόσπασμα, αναφέρεται σε υποσημείωση, είναι από βιβλίο του Μπιν Μπαζ. Στην ίδια υποσημείωση μας λέγεται ότι ο Μπιν Μπαζ αφιέρωσε ένα βιβλίο στο θέμα αυτό, για να αποδείξει την κίνηση του Ήλιου και της Σελήνης και την ακινησία του πλανήτη Γη, που εκδόθηκε από τη Διεύθυνση των επιστημονικών ερευνών, των φετφάδων και του προσηλυτισμού, στη Ριάντ, το 1982.
Ο Basbous συνοψίζει πολύ ωραία στον επίλογο το πρόβλημα των μουσουλμάνων: «Οι μουσουλμάνοι τραβολογιούνται από τρεις δυνάμεις: τη δύναμη του κατεστημένου, που ενσαρκώνεται από τις υπάρχουσες εξουσίες, συχνά αυταρχικές, που μοναδική τους έγνοια είναι να διαρκέσουν. Τη δύναμη των διαφόρων ισλαμικών ρευμάτων, που νοσταλγούν ένα ξεπεσμένο μεγαλείο. Τέλος, την πρόσκληση του εκσυγχρονισμού, που φτάνει ως αυτούς μέσα από τη δυτική τεχνολογία, δηλαδή το Ίντερνετ και τις τηλεοπτικές εκπομπές που πιάνουν με τα παραβολικά κάτοπτρα, που ανθούν στις αραβικές στέγες» (σελ. 347).
Η Σαουδική Αραβία, ισχυρός σύμμαχος της Δύσης, αναγκάζεται να κάνει παραχωρήσεις στους ουαχαμπιστές σε πολλά ζητήματα. Ένα από αυτά είναι και η απαγόρευση στις γυναίκες να οδηγούν. Επίσης θυμάμαι που διάβασα πριν λίγους μήνες ότι ο πρόεδρος του Αφγανιστάν, για να κερδίσει ψηφοφόρους, έβγαλε ένα νόμο που λέει ότι αν μια γυναίκα αρνηθεί τις σεξουαλικές της υπηρεσίες στο σύζυγο αυτός έχει το δικαίωμα να της στερήσει το φαγητό. Και αυτό επί καθεστώς μετά- Ταλιμπάν. Εδώ θα πρέπει να επαναλάβουμε το γνωστό ότι «κάθε λαός έχει τους κυβερνήτες που του αξίζουν». (Για μας τους Έλληνες θα έλεγα λόγω αμνησίας). Διαβάζοντας γι' αυτό το νόμο έκανα τη σκέψη ότι στους Αφγανούς τους αξίζουν οι Ταλιμπάν.
Ο συγγραφέας φαίνεται βαθύς γνώστης των ζητημάτων. Το βιβλίο του αυτό δίνει μια πολύ καλή εικόνα του ισλαμικού φονταμενταλισμού και των τεκταινόμενων στις γειτονικές μας μουσουλμανικές χώρες, αραβικές και μη. Αν δεν έχει εξαντληθεί (το αγόρασα στο παζάρι της Κλαυθμώνος) σας συνιστώ να το αγοράσετε.

[Να συμπληρώσω ότι είδα ένα βίντεο που ένας μουλάς από τη Σαουδική Αραβία αποδείκνυε με αποσπάσματα από το κοράνι ότι η γη είναι ακίνητη. Απολαύστε το.]

No comments: