Book review, movie criticism

Monday, January 23, 2012

Marzieh Meshkini, Stray dogs and The day I became a woman

Marzieh Meshkini, Stray dogs and The day I became a woman (2004)
http://en.wikipedia.org/wiki/Marzieh_Meshkini

Την ημέρα που έγινα γυναίκα (2000)
http://en.wikipedia.org/wiki/The_Day_I_Became_a_Woman

Το πρώτο έργο της Meshkini, το «Την ημέρα που έγινα γυναίκα», το είδαμε πριν χρόνια, και μας έκανε τρομερή εντύπωση. Δεν επιτρέπουν πια στο κοριτσάκι να παίξει με το αγοράκι, γιατί έκλεισε τα εννιά και είναι γυναίκα. Μάταια εκλιπαρεί. Στο τέλος του έρχεται μια φαεινή ιδέα: Μα αφού γεννήθηκε μεσημέρι. Μένουν δηλαδή ακόμη λίγες ώρες. Αδιάσειστο το επιχείρημα: θα το αφήσουν να παίξει με το αγοράκι αυτές τις λίγες ώρες. Το μεσημέρι έρχεται κάποια από το σπίτι και το περιμαζεύει.
Γιατί ένα κοριτσάκι όταν κλείσει τα εννιά θεωρείται γυναίκα; Διότι ο Μωάμεθ, μετά τον θάνατο της ηλικιωμένης πλούσιας χήρας που τον στήριξε στα πρώτα του βήματα, παντρεύεται ένα μικρό κοριτσάκι. Όμως δεν το πήδηξε αμέσως, περίμενε να γίνει εννιά χρονών.
Αυτή είναι η μια από τις τρεις ιστορίες του έργου. Η δεύτερη αναφέρεται σε μια ποδηλατοδρομία γυναικών. Ο άντρας δεν αφήνει τη γυναίκα του να συμμετάσχει, οι δική της τον υποστηρίζουν, όμως αυτή θα επιμείνει. Στην τρίτη ιστορία η γριά χήρα θα ικανοποιήσει επί τέλους την επιθυμία της, να αγοράσει κάθε τι που είχε στερηθεί ως παντρεμένη.

Stray dogs (2004)
http://en.wikipedia.org/wiki/Stray_Dogs_%28film%29

H Marzieh Meshkini, και στο δεύτερο έργο της καταπιάνεται με ένα κοριτσάκι και ένα αγοράκι. Στο πρώτο της έργο τα παιδάκια υπέφεραν «θεσμικά», λόγω της μουσουλμανικής θρησκείας. Στο έργο αυτό όμως, η υπόθεση του οποίου διαδραματίζεται στο Αφγανιστάν, στην μετα-Ταλιμπάν εποχή, τα παιδάκια υποφέρουν «όχι κατά το εικός και το αναγκαίον» αλλά εξαιτίας του πολέμου. Ο πατέρας Ταλιμπάν λείπει πέντε χρόνια. Τον νομίζουν νεκρό, και έτσι η γυναίκα του, η μητέρα των παιδιών, ξαναπαντρεύεται. Ο δεύτερος άντρας, ακούμε, την έδερνε λιγότερο από τον πρώτο, αλλά τώρα είναι νεκρός. Όμως ο Ταλιμπάν δεν ήταν νεκρός, αλλά βρίσκεται σε μια αμερικάνικη φυλακή. Στη φυλακή μπαίνει και η γυναίκα του, προφανώς για διγαμία. Μάταια εκλιπαρεί μέσω των παιδιών τον τέως σύζυγό της να τη συγχωρήσει, γιατί αλλιώς κινδυνεύει να εκτελεστεί, και τότε ποιος θα φροντίσει τα παιδιά.
Αυτά διανυκτερεύουν κάθε βράδυ με τη μητέρα τους, στη φυλακή. Την ημέρα μαζεύουν πράγματα από σκουπίδια μαζί με άλλα παιδιά του δρόμου (stray dogs) τα οποία πουλάνε. Όμως κάποια στιγμή ο κυβερνήτης απαγορεύει τη διανυκτέρευση των παιδιών στη φυλακή –δεν είναι ορφανοτροφείο, λέγει. Τα παιδιά τώρα την έχουν δύσκολα, δεν έχουν πού να βγάλουν τη νύχτα. Και τότε αρχίζει μια πραγματική περιπέτεια. Μέχρι που ένα επίσης αδέσποτο παιδί θα τους δώσει την παρακάτω συμβουλή:
Θα κάνω μια παρέκβαση. Τη γελοιογραφία την είχα δει παιδί, νομίζω στο «Ρομάντζο». Μου είχε φανεί πάρα πολύ αστεία, γι’ αυτό και τη θυμάμαι ακόμη. Ο πελάτης λέει στο γκαρσόνι του εστιατορίου: «Έφαγα και δεν έχω να πληρώσω, και μια και τυγχάνει να μην έχω και πού να κοιμηθώ, φώναξε τον αστυφύλακα να με κλείσει μέσα».
Η συμβουλή ήταν να κλέψουν για να τους βάλουν φυλακή. Αποπειρώνται δυο φορές. Την πρώτη κλέβουν το καλάθι με το ψωμί από μια γυναίκα. Την εκλιπαρούν να τους παραδώσει στην αστυνομία. Αυτή απεναντίας του φιλεύει λίγο ψωμί. Όλες οι απόπειρες που κάνουν καταλήγουν σε αποτυχία.
Εκτός από την τελευταία. Κάποιος τους συμβουλεύει να πάνε στον κινηματογράφο που παίζει τον «Κλέφτη ποδηλάτων». Βλέπουμε σκηνές από την ταινία του Ντε Σίκα. Το αγοράκι πράγματι κλέβει ένα ποδήλατο. Το συλλαμβάνουν και το φορτώνουν στην καρότσα ενός τρίκυκλου, και το πάνε στη φυλακή. Το κοριτσάκι μάταια κυνηγάει το τρίκυκλο, εκλιπαρώντας να το συλλάβουν και αυτό.
Αλλά υπάρχει και άλλη απογοήτευση. Το αγοράκι το μεταφέρουν σε παιδικές φυλακές, και όχι στις γυναικείες που είναι η μητέρα του. Απελπισμένο κλωτσάει την πόρτα, ζητώντας να τον μεταφέρουν στη φυλακή που είναι η μητέρα του.
Δεν είναι μόνο μια ταινία με μια ζοφερή ιστορία, και ακόμη με ένα πιο ζοφερό τέλος. Είναι και μια σκληρή ταινία. Ξεκινάει με κάποια παιδιά που θέλουν να κάψουν ζωντανό ένα σκυλί. Το σώζουν τα παιδάκια, και το κουβαλάνε στο εξής πάντα μαζί τους. Όμως η πιο σκληρή σκηνή είναι αυτή με τις σκυλομαχίες. Ένα πλήθος Αφγανών παρακολουθεί εκστασιασμένο. Δεν είναι μόνο η ζωή σκληρή, είναι και οι άνθρωποι, των παιδιών μη εξαιρουμένων.
Και θυμήθηκα την άλλη ταινία, το «Είσαι ελεύθερος» του Mohammad Ali Talebi, όπου βλέπουμε τον μικρό τρόφιμο των φυλακών, όταν ελευθερώνεται, να αγωνίζεται να ξαναγυρίσει στη φυλακή. Η ζωή έξω είναι σωστό μαρτύριο. Έχουμε γράψει και γι’ αυτή την ταινία: http://hdermi.blogspot.com/2010/05/mohammad-ali-talebi.html

No comments: