Asghar Farhadi, A separation (Ένας χωρισμός 2011).
http://www.theatlantic.com/entertainment/archive/2012/02/is-there-a-lesson-for-the-us-in-irans-oscar-nominated-a-separation/253018/
(Δεν έχω κάνει ειδικές σπουδές, αλλά επειδή μου αρέσει ο κινηματογράφος, όπως σε όλους μας άλλωστε, γράφω καμιά φορά στο blog μου για καμιά ταινία. Γράφω ακόμη και εκτός blog, σε ένα αρχείο, για δική μου χρήση, έστω και μόνο για να δω αν έχω ήδη δει μια ταινία για να μην την ξαναδώ. Αυτά τα κείμενα αποφάσισα, κατόπιν παρότρυνσης αγαπητής φίλης, να τα αναρτήσω και στην ιστοσελίδα μου. Όταν τα έψαξα, είδα με έκπληξη ότι ήταν σχεδόν 100. Κάποια από αυτά είναι απλές περιλήψεις και δεν έχουν αναρτηθεί στο blog. Τα αναρτημένα στο blog μου αναφέρονται κυρίως σε ό,τι με εντυπωσίασε. Και φυσικά δεν γράφω για όλες τις ταινίες που βλέπω, αντίθετα από ό,τι κάνω με τα βιβλία που διαβάζω. Τέλος, μια και ο κατάλογος γίνεται λίγες μόλις μέρες μετά την ενεργοποίηση αυτής της ιστοσελίδας, έχω όλη την άνεση να τον κάνω αλφαβητικά. Φαντάζομαι να γίνεται σε δυο μέρη: στο πρώτο μέρος με αγαπημένους μου σκηνοθέτες, και στο δεύτερο με σκηνοθέτες που έχω δει ένα μόνο έργο τους).
Το κείμενο αυτό υπάρχει στην αρχή του καταλόγου, που βρίσκεται στην ιστοσελίδα μου http://www.babisdermitzakis.eu
Τον είδαμε σε τρεις ακόμη ταινίες, των οποίων μια σύνοψη παραθέτουμε παρακάτω. Η κάμερα κινείται γρήγορα, ασθματικά, δημιουργώντας μια αίσθηση αγωνίας, αποδίδοντας σε υφολογικό επίπεδο την αγωνία που βιώνουν οι ήρωες: ένας άντρας κατηγορείται ότι προκάλεσε την αποβολή μιας εγκύου γυναίκας, και η γυναίκα αυτή ότι εγκατέλειψε τον πατέρα του άντρα, γέρο με άνοια του οποίου είχε αναλάβει τη φύλαξη, με αποτέλεσμα να τραυματισθεί. Και οι δυο κινδυνεύουν να πάνε φυλακή. Και στη μέση ένα κορίτσι που πρέπει να αποφασίσει με ποιον από τους γονείς της, που έχουν χωρίσει, θέλει να μείνει.
Για δεύτερη φορά βλέπω το εφέ του «ανοιχτού τέλους» στον Φαραντί. Η πρώτη ήταν στην «Όμορφη πόλη» (βλέπε παρακάτω). Το έργο τελειώνει με τους δυο γονείς να έχουν βγει έξω από την πόρτα του δικαστηρίου, για να πει το κορίτσι μόνο του στον δικαστή με ποιον από τους δυο θέλει να μείνει. Πιο πριν μας λέει ότι έχει αποφασίσει με ποιον, αλλά δεν θέλει να είναι παρόντες οι γονείς της όταν θα πει την απόφασή της στο δικαστή. Οι γονείς περιμένουν απέξω, ενώ πέφτουν τα γράμματα του τέλους.
Το εφέ του ανοιχτού τέλους παραβιάζει μια αφηγηματική σύμβαση, να μη μένει άλυτο σασπένς στο τέλος μιας αφήγησης. Το πρωτοσυναντήσαμε σε μια ταινία περιπέτειας, όπου βλέπουμε τους ήρωες, απομονωμένους σε ένα νησί, να κοιτάζουν ένα αεροπλάνο που εμφανίζεται στον ορίζοντα. Είναι οι σωτήρες τους ή οι διώκτες τους; Δεν το μαθαίνουμε, εδώ τελειώνει η ταινία. Το να αγανακτείς με την παραβίαση μιας αφηγηματικής σύμβασης κάνει ώστε να σου εντυπώνεται η ταινία, όπως συνέβη και σε μένα, παρόλο που ξέχασα τον τίτλο. Εδώ όμως η παραβίαση αυτή δεν έχει αυτό το στόχο. Με το ανοιχτό τέλος θέλει να υπογραμμίσει ο Φαραντί το σπαραγμό του παιδιού, που πρέπει τελικά να επιλέξει έναν από τους δυο γονείς. Το ποιον θα επιλέξει δεν έχει τελικά σημασία.
Φαίνεται πως το ανοιχτό τέλος το προτιμούν και άλλοι σκηνοθέτες. Παραθέτω εκ των υστέρων το τέλος από την ανάρτηση για το "Copie conforme" του Κιαροστάμι:
" Το έργο αυτό είναι ένα από τα λίγα αφηγηματικά έργα που έχω δει με ανοιχτό τέλος. Τελικά μένει; Φεύγει; Όμως παρόλο που το τέλος είναι πρωτότυπα ανοιχτό, παραβιάζει παγιωμένες αφηγηματικές συμβάσεις, όπως αυτή του να θέλει ο θεατής να ξέρει το τέλος της ιστορίας. Όμως ο Κιαροστάμι, με το ανοιχτό τέλος θέλει να μας δείξει ότι δεν έχει γράψει ένα ρομάντζο (το σενάριο είναι δικό του) με τραγικό ή αίσιο τέλος, γιατί το τέλος αυτό θα ξεστράτιζε από το «μήνυμα» του έργου: Την εικονογράφηση μιας γυναίκας μόνης στη ζωή, που ψάχνει απεγνωσμένα για ένα σύντροφο. Ναι, αυτό πράγματι είναι κάτι γενικό.
(Όσο και να προσπαθώ, εδώ και χρόνια, δεν κατάφερα να βρω την ταινία, από τις πρώτες που είδα σε dvd, όπου οι ήρωες, απομονωμένοι σε ένα νησί, βλέπουν ένα αεροπλάνο να έρχεται, και δεν ξέρουν αν κουβαλά φίλους ή τους διώχτες τους. Σ’ αυτό το σημείο τελειώνει το έργο. Παρεμπιπτόντως ανοιχτό τέλος έχει και το «Διπλό βιβλίο» του Δημήτρη Χατζή και το «Μαγικό βουνό» του Τόμας Μαν".
About Elly (2009)
Αναφέρεται σε κάποια ζευγάρια Ιρανών που πηγαίνουν διακοπές ένα τριήμερο κοντά στη θάλασσα. Για μισή ώρα παρατηρούμε απλά το πόσο διασκεδάζουν, πράγμα που δημιουργεί την αφηγηματική αναμονή της κρίσης που επικρέμεται. Ένα κοριτσάκι ξεφεύγει την προσοχή της Έλλυ, που για να το σώσει πέφτει στη θάλασσα και πνίγεται. Αυτό είναι η μία εκδοχή, γιατί η άλλη είναι να έχει φύγει. Πάνω εκεί οικοδομείται ένα σασπένς, και βλέπουμε την ένταση στις σχέσεις της παρέας, και έναν απελπισμένο αρραβωνιαστικό που μαθαίνει ότι η Έλλυ ήταν στην παρέα για να γνωρίσει έναν άλλο άντρα, λίγο πριν κληθεί να αναγνωρίσει το πτώμα που επί τέλους βρέθηκε.
Fireworks Wednesday (2006)
Μια καθαρίστρια, ένας άντρας που απατάει τη γυναίκα του με την κομμώτρια, το παιδάκι του άντρα με την καθαρίστρια παρακολουθεί τα πυροτεχνήματα. Στην τελευταία σκηνή βλέπουμε τη μοναξιά: του άντρα της κομμώτριας με τον οποίο είναι χωρισμένη, μέσα στο αμάξι, και του άντρα, που κοιμάται μόνος, γιατί η γυναίκα του έχει ξαπλώσει με το γιο τους υποκρινόμενη την κοιμισμένη. Η γυναίκα υποπτεύεται ότι ο άντρας της την απατά με την κομμώτρια. Δεν το ξέρουμε. Το μαθαίνουμε αργά στην ταινία, όταν παρατάει την υπηρέτρια με το γιο του στα πυροτεχνήματα για να τη συναντήσει.
Το παραπάνω κείμενο το έγραψα τότε που δεν είχα διανοηθεί ότι ο κινηματογράφος θα με απασχολούσε περισσότερο σαν τέχνη. Έγραψα αργότερα ξαναβλέποντας την ταινία ένα πιο εκτενές κείμενο. Μπορείτε να το διαβάσετε εδώ.
Beautiful city (2004)
Ο καταδικασμένος σε θάνατο νεαρός για το φόνο της φίλης του, η προσπάθεια της αδελφής του και του φίλου του να μεταπείσουν τον πατέρα της και να δεχθεί αποζημίωση και να μην τον εκτελέσουν. Ο έρωτας του νεαρού με την αδελφή του. Στο τέλος της κτυπάει την πόρτα επανειλημμένα. Θα ανοίξει; Δεν το ξέρουμε, έτσι τελειώνει η ταινία.
Le passe (2013) και Χορεύοντας στη σκόνη (2003)
Ο εμποράκος
http://www.theatlantic.com/entertainment/archive/2012/02/is-there-a-lesson-for-the-us-in-irans-oscar-nominated-a-separation/253018/
(Δεν έχω κάνει ειδικές σπουδές, αλλά επειδή μου αρέσει ο κινηματογράφος, όπως σε όλους μας άλλωστε, γράφω καμιά φορά στο blog μου για καμιά ταινία. Γράφω ακόμη και εκτός blog, σε ένα αρχείο, για δική μου χρήση, έστω και μόνο για να δω αν έχω ήδη δει μια ταινία για να μην την ξαναδώ. Αυτά τα κείμενα αποφάσισα, κατόπιν παρότρυνσης αγαπητής φίλης, να τα αναρτήσω και στην ιστοσελίδα μου. Όταν τα έψαξα, είδα με έκπληξη ότι ήταν σχεδόν 100. Κάποια από αυτά είναι απλές περιλήψεις και δεν έχουν αναρτηθεί στο blog. Τα αναρτημένα στο blog μου αναφέρονται κυρίως σε ό,τι με εντυπωσίασε. Και φυσικά δεν γράφω για όλες τις ταινίες που βλέπω, αντίθετα από ό,τι κάνω με τα βιβλία που διαβάζω. Τέλος, μια και ο κατάλογος γίνεται λίγες μόλις μέρες μετά την ενεργοποίηση αυτής της ιστοσελίδας, έχω όλη την άνεση να τον κάνω αλφαβητικά. Φαντάζομαι να γίνεται σε δυο μέρη: στο πρώτο μέρος με αγαπημένους μου σκηνοθέτες, και στο δεύτερο με σκηνοθέτες που έχω δει ένα μόνο έργο τους).
Το κείμενο αυτό υπάρχει στην αρχή του καταλόγου, που βρίσκεται στην ιστοσελίδα μου http://www.babisdermitzakis.eu
Τον είδαμε σε τρεις ακόμη ταινίες, των οποίων μια σύνοψη παραθέτουμε παρακάτω. Η κάμερα κινείται γρήγορα, ασθματικά, δημιουργώντας μια αίσθηση αγωνίας, αποδίδοντας σε υφολογικό επίπεδο την αγωνία που βιώνουν οι ήρωες: ένας άντρας κατηγορείται ότι προκάλεσε την αποβολή μιας εγκύου γυναίκας, και η γυναίκα αυτή ότι εγκατέλειψε τον πατέρα του άντρα, γέρο με άνοια του οποίου είχε αναλάβει τη φύλαξη, με αποτέλεσμα να τραυματισθεί. Και οι δυο κινδυνεύουν να πάνε φυλακή. Και στη μέση ένα κορίτσι που πρέπει να αποφασίσει με ποιον από τους γονείς της, που έχουν χωρίσει, θέλει να μείνει.
Για δεύτερη φορά βλέπω το εφέ του «ανοιχτού τέλους» στον Φαραντί. Η πρώτη ήταν στην «Όμορφη πόλη» (βλέπε παρακάτω). Το έργο τελειώνει με τους δυο γονείς να έχουν βγει έξω από την πόρτα του δικαστηρίου, για να πει το κορίτσι μόνο του στον δικαστή με ποιον από τους δυο θέλει να μείνει. Πιο πριν μας λέει ότι έχει αποφασίσει με ποιον, αλλά δεν θέλει να είναι παρόντες οι γονείς της όταν θα πει την απόφασή της στο δικαστή. Οι γονείς περιμένουν απέξω, ενώ πέφτουν τα γράμματα του τέλους.
Το εφέ του ανοιχτού τέλους παραβιάζει μια αφηγηματική σύμβαση, να μη μένει άλυτο σασπένς στο τέλος μιας αφήγησης. Το πρωτοσυναντήσαμε σε μια ταινία περιπέτειας, όπου βλέπουμε τους ήρωες, απομονωμένους σε ένα νησί, να κοιτάζουν ένα αεροπλάνο που εμφανίζεται στον ορίζοντα. Είναι οι σωτήρες τους ή οι διώκτες τους; Δεν το μαθαίνουμε, εδώ τελειώνει η ταινία. Το να αγανακτείς με την παραβίαση μιας αφηγηματικής σύμβασης κάνει ώστε να σου εντυπώνεται η ταινία, όπως συνέβη και σε μένα, παρόλο που ξέχασα τον τίτλο. Εδώ όμως η παραβίαση αυτή δεν έχει αυτό το στόχο. Με το ανοιχτό τέλος θέλει να υπογραμμίσει ο Φαραντί το σπαραγμό του παιδιού, που πρέπει τελικά να επιλέξει έναν από τους δυο γονείς. Το ποιον θα επιλέξει δεν έχει τελικά σημασία.
Φαίνεται πως το ανοιχτό τέλος το προτιμούν και άλλοι σκηνοθέτες. Παραθέτω εκ των υστέρων το τέλος από την ανάρτηση για το "Copie conforme" του Κιαροστάμι:
" Το έργο αυτό είναι ένα από τα λίγα αφηγηματικά έργα που έχω δει με ανοιχτό τέλος. Τελικά μένει; Φεύγει; Όμως παρόλο που το τέλος είναι πρωτότυπα ανοιχτό, παραβιάζει παγιωμένες αφηγηματικές συμβάσεις, όπως αυτή του να θέλει ο θεατής να ξέρει το τέλος της ιστορίας. Όμως ο Κιαροστάμι, με το ανοιχτό τέλος θέλει να μας δείξει ότι δεν έχει γράψει ένα ρομάντζο (το σενάριο είναι δικό του) με τραγικό ή αίσιο τέλος, γιατί το τέλος αυτό θα ξεστράτιζε από το «μήνυμα» του έργου: Την εικονογράφηση μιας γυναίκας μόνης στη ζωή, που ψάχνει απεγνωσμένα για ένα σύντροφο. Ναι, αυτό πράγματι είναι κάτι γενικό.
(Όσο και να προσπαθώ, εδώ και χρόνια, δεν κατάφερα να βρω την ταινία, από τις πρώτες που είδα σε dvd, όπου οι ήρωες, απομονωμένοι σε ένα νησί, βλέπουν ένα αεροπλάνο να έρχεται, και δεν ξέρουν αν κουβαλά φίλους ή τους διώχτες τους. Σ’ αυτό το σημείο τελειώνει το έργο. Παρεμπιπτόντως ανοιχτό τέλος έχει και το «Διπλό βιβλίο» του Δημήτρη Χατζή και το «Μαγικό βουνό» του Τόμας Μαν".
About Elly (2009)
Αναφέρεται σε κάποια ζευγάρια Ιρανών που πηγαίνουν διακοπές ένα τριήμερο κοντά στη θάλασσα. Για μισή ώρα παρατηρούμε απλά το πόσο διασκεδάζουν, πράγμα που δημιουργεί την αφηγηματική αναμονή της κρίσης που επικρέμεται. Ένα κοριτσάκι ξεφεύγει την προσοχή της Έλλυ, που για να το σώσει πέφτει στη θάλασσα και πνίγεται. Αυτό είναι η μία εκδοχή, γιατί η άλλη είναι να έχει φύγει. Πάνω εκεί οικοδομείται ένα σασπένς, και βλέπουμε την ένταση στις σχέσεις της παρέας, και έναν απελπισμένο αρραβωνιαστικό που μαθαίνει ότι η Έλλυ ήταν στην παρέα για να γνωρίσει έναν άλλο άντρα, λίγο πριν κληθεί να αναγνωρίσει το πτώμα που επί τέλους βρέθηκε.
Fireworks Wednesday (2006)
Μια καθαρίστρια, ένας άντρας που απατάει τη γυναίκα του με την κομμώτρια, το παιδάκι του άντρα με την καθαρίστρια παρακολουθεί τα πυροτεχνήματα. Στην τελευταία σκηνή βλέπουμε τη μοναξιά: του άντρα της κομμώτριας με τον οποίο είναι χωρισμένη, μέσα στο αμάξι, και του άντρα, που κοιμάται μόνος, γιατί η γυναίκα του έχει ξαπλώσει με το γιο τους υποκρινόμενη την κοιμισμένη. Η γυναίκα υποπτεύεται ότι ο άντρας της την απατά με την κομμώτρια. Δεν το ξέρουμε. Το μαθαίνουμε αργά στην ταινία, όταν παρατάει την υπηρέτρια με το γιο του στα πυροτεχνήματα για να τη συναντήσει.
Το παραπάνω κείμενο το έγραψα τότε που δεν είχα διανοηθεί ότι ο κινηματογράφος θα με απασχολούσε περισσότερο σαν τέχνη. Έγραψα αργότερα ξαναβλέποντας την ταινία ένα πιο εκτενές κείμενο. Μπορείτε να το διαβάσετε εδώ.
Beautiful city (2004)
Ο καταδικασμένος σε θάνατο νεαρός για το φόνο της φίλης του, η προσπάθεια της αδελφής του και του φίλου του να μεταπείσουν τον πατέρα της και να δεχθεί αποζημίωση και να μην τον εκτελέσουν. Ο έρωτας του νεαρού με την αδελφή του. Στο τέλος της κτυπάει την πόρτα επανειλημμένα. Θα ανοίξει; Δεν το ξέρουμε, έτσι τελειώνει η ταινία.
Le passe (2013) και Χορεύοντας στη σκόνη (2003)
Ο εμποράκος
Posts
No comments:
Post a Comment